“Tôi Kéo Xe” của Tam Lang không chỉ là một tuyển tập ký sự nổi tiếng của làng báo Việt Nam trước Cách mạng Tháng Tám, mà còn là một tác phẩm nghệ thuật đầy ấn tượng, mang trong mình những giá trị văn hóa sâu sắc và triết lý nhân sinh thấm thía. Cuốn sách không đơn thuần kể lại quá khứ một cách sống động, mà còn đặt ra những câu hỏi day dứt và kiếm tìm lời giải đáp cho những thách thức cũng như ý nghĩa của cuộc sống hiện đại.
Qua ngòi bút tài hoa, nhẹ nhàng và dí dỏm, Tam Lang đã khắc họa bức tranh xã hội Việt Nam giai đoạn 1930 – 1945 một cách chân thực và sống động. Những nhân vật trong “Tôi Kéo Xe” không chỉ là những con người trên trang giấy, mà còn là biểu tượng của một thời kỳ đầy biến động, đánh dấu những bước tiến lớn trong lịch sử dân tộc. Họ hiện lên với đầy đủ những hỉ, nộ, ái, ố, những thăng trầm của số phận, phản ánh một xã hội đang chuyển mình mạnh mẽ.
Tác phẩm không chỉ dừng lại ở việc mô tả thực tế mà còn đặt ra những vấn đề về sự thay đổi và phát triển của xã hội. Tam Lang chia sẻ về sự biến đổi không ngừng của nghệ thuật làm báo, nơi những thách thức và biến động của cuộc sống được phản ánh qua từng con chữ. Ông nhấn mạnh tầm quan trọng của việc giữ cho tác phẩm luôn sống động và ý nghĩa trong bối cảnh đương đại, đồng thời không ngần ngại đề cập đến những vấn đề và thách thức xã hội hiện tại. Những câu hỏi về sự chân thật trong nghề báo, về cách đối diện với thế giới ngày nay, tưởng chừng đã thuộc về quá khứ, nhưng đến nay vẫn còn nguyên giá trị và mang ý nghĩa sâu sắc trong xã hội hiện đại.
Văn phong của Tam Lang là một điểm sáng đặc biệt của “Tôi Kéo Xe”. Ngôn từ tinh tế, hiện đại và sắc bén tạo nên những đoạn văn đặc sắc, lôi cuốn người đọc. Câu chuyện không chỉ là bức tranh về xã hội xưa, mà còn là lời tự vấn, nhìn nhận về bản thân, về tình người và về xã hội ngày nay. Đó là tiếng lòng của một người trí thức nặng lòng với đất nước, với con người.
Lời tác giả và những suy tư cuối sách càng làm tăng thêm chiều sâu và ý nghĩa cho tác phẩm. Tam Lang không chỉ là một nhà văn ký sự tài ba, mà còn là một nhà tư tưởng sâu sắc, có cái nhìn nhạy bén về cuộc sống. “Tôi Kéo Xe” không chỉ là hành trình ngắn ngủi qua lịch sử, mà còn là một hành trình tinh thần sâu lắng, giúp độc giả cảm nhận được những tầng lớp ý nghĩa đa dạng và hấp dẫn của con người và cuộc sống.
Đoạn trích mở đầu cuốn sách kể về câu chuyện nhà văn bắt đầu hành trình “kéo xe” của mình. Được truyền cảm hứng từ những đồng nghiệp đang rong ruổi khắp nơi trên thế giới để tìm kiếm chất liệu cho những tác phẩm báo chí, Tam Lang quyết định “ném bút” và trải nghiệm cuộc sống thực tế. Từ lời khuyên nửa đùa nửa thật của ông Bùi Xuân Học, chủ nhiệm báo Ngọ Báo, Tam Lang đã chọn cách “làm cái gần” thay vì những chuyến đi xa xôi. Ông mượn bộ quần áo nâu, khoác lên mình và mạnh dạn bước vào cuộc sống của một người phu xe kéo. Hình ảnh ông Bùi Xuân Học đội lên đầu Tam Lang chiếc nón lá phu xe kéo trong một buổi trưa nắng gắt mùa hè như một nghi thức đánh dấu sự khởi đầu cho hành trình trải nghiệm đầy thú vị và ý nghĩa này. Đó là hành trình tìm kiếm chất liệu sống, tìm kiếm những câu chuyện đời thường để viết nên những trang ký sự chân thực và đầy xúc cảm.
