Trong thời đại bùng nổ thông tin, khi Internet len lỏi vào từng ngóc ngách của cuộc sống, liệu chúng ta đã thực sự hiểu hết tác động của nó, không chỉ đối với xã hội, mà còn đối với chính bản thân mình, đặc biệt là não bộ và trí tuệ? “Trí Tuệ Giả Tạo – Internet Đã Làm Gì Chúng Ta?” của Nicholas G. Carr, xuất bản lần đầu năm 2010, là một lời cảnh tỉnh sâu sắc về vấn đề này. Carr đã thực hiện một cuộc phân tích toàn diện và đầy tính thuyết phục về cách Internet và công nghệ thông tin đang tái định hình hoạt động của não bộ, đặt ra câu hỏi về tương lai của tư duy con người.
Cuốn sách lập luận rằng sự phổ biến rộng rãi của Internet đã dẫn đến một sự thay đổi căn bản trong cách thức não bộ chúng ta xử lý thông tin. Từ lối tư duy tập trung, sâu sắc, não bộ dần thích nghi với môi trường kỹ thuật số bằng cách hoạt động theo kiểu nông cạn và phân tán hơn, liên tục nhảy vọt giữa vô vàn nguồn thông tin. Sự chuyển đổi này, theo Carr, đang âm thầm bào mòn khả năng tư duy và trí nhớ của chúng ta. Khả năng tập trung vào một nhiệm vụ duy nhất trong thời gian dài bị suy giảm, trí nhớ cũng trở nên kém sắc bén khi chúng ta ngày càng ỷ lại vào kho kiến thức vô tận trên Internet thay vì nỗ lực ghi nhớ.
Sự thay đổi còn thể hiện rõ nét ở cách thức chúng ta tiếp nhận thông tin. Thay vì đọc kỹ càng, nghiền ngẫm từng chi tiết như trước đây, chúng ta thường chỉ lướt qua, quét nhanh các từ khóa để nắm bắt ý chính. Sự phân tâm liên tục từ các thông báo, quảng cáo trực tuyến càng làm trầm trọng thêm vấn đề, khiến việc hiểu biết sâu sắc trở thành một thách thức. Internet, theo Carr, đang biến chúng ta thành những “độc giả phân mảnh”, dễ dàng bị cuốn vào dòng chảy thông tin nhưng lại khó lòng đắm mình vào chiều sâu tri thức.
Một hệ lụy khác được Carr chỉ ra là sự thụ động trong tư duy. Việc dễ dàng tìm kiếm câu trả lời trên Google hay Wikipedia đã vô tình khiến chúng ta lười suy nghĩ, lười tự tìm tòi giải pháp. Khả năng tư duy độc lập, sáng tạo, vốn là nền tảng cho sự tiến bộ của nhân loại, đang dần bị mai một. Não bộ, quen với việc tiếp nhận thông tin một cách thụ động, trở nên kém linh hoạt và ít có khả năng tạo ra những ý tưởng đột phá.
“Trí Tuệ Giả Tạo – Internet Đã Làm Gì Chúng Ta?” không chỉ đơn thuần là một bản báo cáo khoa học khô khan, mà còn là một lời kêu gọi thức tỉnh. Carr đã vạch ra một bức tranh đáng lo ngại về tương lai trí tuệ con người trong thời đại số, nơi khả năng suy nghĩ sâu sắc, tập trung và sáng tạo có nguy cơ bị xói mòn. Cuốn sách là một đóng góp quan trọng cho các nghiên cứu về ảnh hưởng của công nghệ lên trí tuệ nhân loại, đồng thời là lời nhắc nhở chúng ta cần chủ động hơn trong việc sử dụng công nghệ, tránh để bị công nghệ chi phối và làm thui chột tiềm năng trí tuệ của chính mình. Độc giả được mời gọi cùng suy ngẫm về mối quan hệ phức tạp giữa con người và công nghệ, để từ đó tìm ra cách thức khai thác sức mạnh của Internet một cách hiệu quả mà vẫn bảo tồn được những giá trị cốt lõi của tư duy con người.
