“Truyện thông sử Trung Quốc” của tác giả Châu Ngọc Trọng là một tác phẩm kinh điển, mang đến cho độc giả cái nhìn toàn cảnh về lịch sử Trung Hoa từ thuở sơ khai đến thời Minh mạt. Được viết bằng văn phong giản dị, dễ tiếp cận, cuốn sách khéo léo dẫn dắt người đọc qua hàng ngàn năm lịch sử, từ thời kỳ huyền thoại của các triều đại Hạ, Thương, Chu đến những biến động dữ dội của thời Chiến Quốc và sự thống nhất huy hoàng dưới thời Tần, Hán. Tác giả Châu Ngọc Trọng (1797-1857), một sử gia lỗi lạc thời nhà Thanh, đã dành nhiều năm tâm huyết nghiên cứu, đối chiếu sử liệu để hoàn thành tác phẩm đồ sộ này vào năm 1826. Ông đã chắt lọc những sự kiện quan trọng nhất, sắp xếp theo trình tự thời gian, tạo nên một bức tranh lịch sử vừa bao quát vừa chi tiết.
Ba quyển đầu tiên của bộ sách đưa chúng ta trở về thời kỳ hình thành nền văn minh Trung Hoa với sự trị vì của các triều đại Hạ, Thương, Chu. Những câu chuyện về các vị vua huyền thoại như Nghiêu, Thuấn, Trụ Vương, Đế Khải được tái hiện sinh động, giúp độc giả hiểu rõ hơn về bối cảnh xã hội, văn hóa và chính trị thời kỳ sơ khai này. Tiếp theo, từ quyển 4 đến quyển 12, tác giả tập trung vào thời kỳ Xuân Thu – Chiến Quốc, một giai đoạn sôi động và đầy biến động. Sự trỗi dậy của các nước chư hầu hùng mạnh như Tần, Tấn, Sở, Ngụy, cùng những cuộc chiến tranh liên miên, những mưu lược chính trị phức tạp được khắc họa rõ nét, làm nổi bật bối cảnh hình thành một Trung Quốc thống nhất sau này.
Giai đoạn thống nhất đầu tiên của Trung Quốc dưới thời Tần và Hán được tác giả dành riêng từ quyển 13 đến quyển 20. Sự nghiệp thống nhất vĩ đại của Tần Thủy Hoàng, tiếp nối bởi sự phồn vinh rực rỡ của nhà Hán dưới thời Hán Văn Đế và Hán Vũ Đế, được tái hiện một cách sống động. Độc giả sẽ được chứng kiến những bước chuyển mình mạnh mẽ của đế chế Trung Hoa, từ việc thống nhất văn tự, tiền tệ, đo lường đến sự bành trướng lãnh thổ và phát triển văn hóa.
Cuối cùng, từ quyển 21 đến quyển 30, “Truyện thông sử Trung Quốc” dẫn dắt người đọc qua những thăng trầm của lịch sử Trung Hoa từ thời Tam Quốc đến thời Minh mạt. Những cuộc phân tranh quyền lực, những biến động triều đại, từ Tam Quốc, Nam Bắc triều, đến thời kỳ huy hoàng của các triều đại Đường, Tống, Nguyên, Minh, đều được tác giả khái quát một cách cô đọng nhưng không kém phần sâu sắc. Dù trải qua nhiều biến động, nền văn minh Trung Hoa vẫn tiếp tục phát triển rực rỡ, để lại những di sản văn hóa đồ sộ cho hậu thế.
Với sự tham gia biên soạn của Dương Mục Chi và Hoàng Khắc, “Truyện thông sử Trung Quốc” của Châu Ngọc Trọng không chỉ là một cuốn sách lịch sử đơn thuần mà còn là một công trình nghiên cứu có giá trị to lớn, góp phần quan trọng vào việc tìm hiểu và quảng bá lịch sử phong phú của dân tộc Trung Hoa. Cuốn sách xứng đáng là một tài liệu tham khảo hữu ích cho những ai muốn khám phá hành trình lịch sử đầy biến động nhưng cũng không kém phần huy hoàng của một trong những nền văn minh lâu đời nhất thế giới.
