Milorad Pavic đã tạo nên một kỳ công văn học với “Từ Điển Khazar”, một tác phẩm đã mê hoặc độc giả trên toàn thế giới kể từ khi ra đời và tiếp tục khơi gợi trí tò mò với bản tiếng Việt. Được mệnh danh là “tiểu thuyết đầu tiên của thế kỷ 21”, “Từ Điển Khazar” mang dáng dấp của một cuốn sách cổ xưa vừa được khai quật, ẩn chứa bí ẩn và lôi cuốn người đọc vào một cuộc hành trình khám phá đầy mê hoặc.
Tác phẩm này phá vỡ mọi quy tắc truyền thống của tiểu thuyết. Cấu trúc mở, với những đoạn văn rời rạc, cho phép người đọc tự sắp xếp và liên kết thông tin theo cách riêng của mình, tùy thuộc vào sự hiểu biết và ngôn ngữ. Khái niệm về đầu và cuối trở nên mơ hồ, biến cuốn sách thành một vòng tròn bất tận, nơi người đọc có thể bắt đầu và kết thúc ở bất kỳ điểm nào. Chính sự tương tác này đã biến việc đọc “Từ Điển Khazar” không chỉ là một trải nghiệm thụ động mà còn là một thách thức trí tuệ, đòi hỏi sự sáng tạo và tư duy sắc bén.
Xoay quanh cuộc luận chiến tôn giáo Khazar huyền thoại, câu chuyện được tái hiện qua ba quyển sách: sách đỏ, sách xanh và sách vàng, đại diện cho ba hệ thống tín ngưỡng khác nhau. Pavec không chỉ đơn thuần kể lại câu chuyện mà còn khéo léo lồng ghép các chi tiết, gợi mở, thôi thúc người đọc tham gia vào quá trình suy luận, tự tìm ra lời giải đáp cho riêng mình. Mỗi độc giả sẽ có một cách hiểu, một kết luận riêng, và chính điều này làm nên sức sống mãnh liệt của tác phẩm.
“Từ Điển Khazar” không chỉ là một tập hợp các con chữ in trên giấy, mà là một sinh thể sống động, không ngừng biến đổi và phát triển theo góc nhìn của mỗi người đọc. Pavec trao quyền cho độc giả quyết định mức độ tin tưởng vào thông tin và lựa chọn một kết thúc mà họ cảm thấy thỏa mãn nhất. Ông đã nâng tầm trải nghiệm đọc sách lên một tầm cao mới, biến nó thành một cuộc đối thoại, một sự giao thoa giữa tác giả và độc giả.
Với lối viết sáng tạo và đầy tính thử nghiệm, Milorad Pavic đã tạo nên một tác phẩm vừa mang tính chất sử thi vừa mang hơi thở của thần thoại hiện đại, để lại ấn tượng sâu sắc trong lòng độc giả. “Từ Điển Khazar”, một trong những tác phẩm tiêu biểu của ông, xứng đáng là một cuốn sách không thể bỏ qua, một hành trình trí tuệ đầy thách thức và bổ ích. Sự công nhận rộng rãi và các bản dịch ra nhiều ngôn ngữ trên thế giới chính là minh chứng cho tài năng và tầm ảnh hưởng của Milorad Pavic trong nền văn học đương đại.