Thế kỷ 20 chứng kiến một cuộc cách mạng tư tưởng sâu sắc, đánh dấu sự chuyển dịch mạnh mẽ từ tư duy xác định sang bất định trong khoa học và triết học. Cuốn sách “Từ Xác Định Đến Bất Định – Những Câu Chuyện Về Khoa Học Và Tư Tưởng Của Thế Kỷ 20” của Francis David Peat sẽ dẫn dắt bạn khám phá hành trình biến đổi ngoạn mục này.
Mở đầu thế kỷ 20, chủ nghĩa duy lý vẫn ngự trị với niềm tin tuyệt đối vào khả năng lý trí con người có thể giải thích toàn bộ vũ trụ. Tuy nhiên, những phát kiến đột phá trong vật lý lượng tử, thuyết tương đối của Einstein đã làm lung lay tận gốc nền tảng tư duy này. Các công trình nghiên cứu của Heisenberg, Bohr và Schrödinger đã hé lộ một thế giới vi mô đầy bí ẩn, nơi sự bất định và không thể dự đoán lên ngôi. Thế giới lượng tử không tuân theo những quy luật xác định cổ điển, mà tồn tại trong trạng thái chồng chập và chỉ được xác định khi có sự can thiệp của quan sát.
Sự thay đổi này kéo theo một cuộc chuyển dịch mang tính bước ngoặt trong triết học khoa học, từ chủ nghĩa duy lý sang một quan điểm duy tâm hơn. Không còn là tấm gương phản chiếu khách quan của thực tại, kiến thức khoa học giờ đây được nhìn nhận như một cấu trúc do con người xây dựng, chịu ảnh hưởng bởi chính chủ thể quan sát. Mối quan hệ giữa người quan sát và hiện tượng được quan sát không còn là sự tách biệt tuyệt đối, mà là sự tương tác mật thiết, hợp nhất thành một thể thống nhất.
Không chỉ trong vật lý, những khám phá trong sinh học cũng góp phần củng cố xu hướng tư duy mới này. Tính phức tạp của hệ sinh thái và khả năng tự tổ chức kỳ diệu của sự sống đã phá vỡ quan điểm cơ giới luận truyền thống. Thay vào đó, một cách tiếp cận hệ thống, chú trọng vào sự tương tác phức tạp giữa các thành phần, được đề cao. Những phát hiện này cũng gợi mở về sự liên tục giữa vật chất và tinh thần, giữa con người và tự nhiên, xóa nhòa ranh giới cứng nhắc trước đây.
Trong lĩnh vực triết học, thế kỷ 20 chứng kiến sự thoái trào của chủ nghĩa duy lý và sự trỗi dậy của các trường phái tư tưởng mới như chủ nghĩa hiện sinh, chủ nghĩa cấu trúc, triết học ngôn ngữ. Heidegger, Wittgenstein, Derrida và nhiều triết gia khác đã đưa ra những phê phán sắc bén đối với quan niệm truyền thống về lý trí, ngôn ngữ và bản chất con người. Ý nghĩa và kiến thức không còn được xem là những thực thể bất biến, mà luôn phụ thuộc vào bối cảnh lịch sử và xã hội.
“Từ Xác Định Đến Bất Định” của Francis David Peat không chỉ đơn thuần là một cuốn sách khoa học, mà là một hành trình trí tuệ xuyên suốt thế kỷ 20, khám phá sự chuyển biến căn bản trong cách nhìn nhận vũ trụ, con người và kiến thức. Từ xác định đến bất định, từ cơ giới đến hệ thống, từ duy lý đến hiện sinh, cuốn sách mở ra một cánh cửa mới cho sự phát triển của khoa học, triết học và tư duy nhân loại trong thời đại mới. Hãy cùng Francis David Peat bước vào cuộc hành trình khám phá tư tưởng đầy mê hoặc này.
