Cuốn sách “Văn Phạm Việt Nam Giản Dị Và Thực Dụng” của tác giả Bùi Đức Tịnh ra đời từ mong muốn kế thừa và phát triển tinh thần của cuốn “Văn Phạm Việt Nam cho các lớp Trung học 1” (1956). Vẫn giữ nguyên mục tiêu cốt lõi là hệ thống hóa ngữ pháp tiếng Việt một cách hợp lý, tôn trọng thói quen ngôn ngữ hiện có, cuốn sách mới này hướng đến việc trở thành tài liệu tham khảo hữu ích cho cả giáo viên và học sinh ở mọi trình độ. Thay vì áp dụng cách phân loại từ loại mới như trong “Văn Phạm Việt Nam 3”, tác giả đã lựa chọn cách phân loại từ “Việt Nam Văn Phạm 2” để đảm bảo tính gần gũi và tránh gây khó hiểu cho người đọc.
Nhận thấy thực trạng kiến thức Văn phạm còn mơ hồ đối với nhiều học sinh, đặc biệt là những kiến thức cơ bản từ bậc tiểu học và trung học cơ sở, tác giả đã chú trọng xây dựng phần “Ứng dụng”. Phần này tập trung vào việc phân tích các lỗi ngữ pháp thường gặp, cung cấp ví dụ cụ thể, giải thích rõ ràng nguyên nhân và đưa ra phương án sửa lỗi hiệu quả. Việc đơn giản hóa lý thuyết, kết hợp với phần “Ứng dụng” thực tiễn, giúp cuốn sách trở thành công cụ hỗ trợ đắc lực cho việc giảng dạy và học tập, đồng thời góp phần nâng cao kỹ năng viết của học sinh.
Không chỉ dừng lại ở việc trình bày ngữ pháp, cuốn sách còn mở ra một cánh cửa thú vị khám phá sự hình thành và phát triển của tiếng Việt, đặc biệt là mối quan hệ tương tác giữa tiếng Việt và tiếng Hán. Tác giả phân tích sự ảnh hưởng của tiếng Hán đến tiếng Việt, từ thời kỳ tiếp xúc văn hóa cho đến quá trình chuyển âm, hình thành nên hai lớp từ ngữ: Hán-Việt và Nôm. Tiếng Hán-Việt, với đặc điểm chính tả và ngữ pháp riêng biệt, đóng vai trò quan trọng trong việc làm giàu vốn từ vựng tiếng Việt, đặc biệt là trong các lĩnh vực văn học, khoa học và kỹ thuật. Song song đó, từ Nôm, bao gồm cả những từ cổ, từ Hán-Việt biến âm và từ mượn từ các ngôn ngữ khác, cũng góp phần tạo nên sự đa dạng và phong phú cho tiếng Việt.
Tác giả cũng đề cập đến sự phức tạp trong việc xác định nguồn gốc của từ Nôm, cũng như mối liên hệ giữa tiếng Việt với các ngôn ngữ khác trong khu vực. Dù có sự giao thoa và vay mượn, nhưng từ Nôm vẫn mang đậm dấu ấn của ngữ pháp tiếng Việt. Cuốn sách cung cấp một số tiêu chí để phân biệt từ Nôm và từ Hán-Việt dựa trên ý nghĩa, ngữ pháp và cấu trúc từ ghép, giúp người đọc có cái nhìn sâu sắc hơn về sự phong phú và đa dạng của tiếng Việt. Cuối cùng, tác giả bày tỏ mong muốn nhận được sự phản hồi và đóng góp từ bạn đọc để hoàn thiện hơn nữa nội dung cuốn sách, góp phần vào sự phát triển của ngôn ngữ tiếng Việt.
