“Việt Nam Phong Tục” của Phan Kế Bính là một tác phẩm kinh điển về văn hóa dân gian, đưa người đọc vào hành trình khám phá những nét đẹp truyền thống của người Việt. Qua ngòi bút tỉ mỉ và am hiểu sâu sắc, tác giả đã tổng hợp và phân tích đa dạng các phong tục tập quán, từ những nghi lễ quan trọng trong đời người đến những ứng xử thường nhật trong xã hội.
Cuốn sách được cấu trúc logic theo 12 chương, mỗi chương tập trung vào một khía cạnh cụ thể của đời sống văn hóa. Từ những nghi thức thiêng liêng chào đón sự ra đời của một sinh linh, đến lễ cưới hỏi đậm đà bản sắc dân tộc với các nghi lễ cầu hôn, dâng sính lễ, “bảy nương chín rước” long trọng; từ những nghi thức tang lễ thể hiện lòng thành kính với tổ tiên, đến văn hóa ẩm thực tinh tế với mâm cơm gia đình, cỗ cưới hỏi truyền thống; từ lễ hội mùa vụ gắn liền với nông nghiệp đến những quy tắc ứng xử giao tiếp tinh tế… Tất cả đều được tác giả tái hiện sinh động và đầy đủ.
Điểm đặc biệt của “Việt Nam Phong Tục” không chỉ nằm ở sự bao quát, mà còn ở cách tiếp cận nghiên cứu kỹ lưỡng, dựa trên nhiều nguồn tư liệu đáng tin cậy. Ví dụ, khi miêu tả phong tục sinh nở, tác giả đã khắc họa chi tiết sự chăm sóc đặc biệt dành cho người mẹ mang thai, những chuẩn bị chu đáo trước khi sinh, và các nghi thức truyền thống sau khi đứa trẻ chào đời như cắt rốn, tắm rửa. Tương tự, trong chương về phong tục cưới hỏi, tác giả đã phân tích tỉ mỉ từng bước trong quá trình kết duyên, từ lễ hỏi đến lễ cưới, làm nổi bật ý nghĩa văn hóa sâu sắc đằng sau mỗi nghi thức.
Không chỉ dừng lại ở việc ghi chép, Phan Kế Bính còn phân tích, đánh giá ý nghĩa nhân văn đằng sau mỗi phong tục, làm sáng tỏ những giá trị tinh thần cốt lõi của người Việt như tình cảm gia đình, lòng hiếu kính, sự gắn bó cộng đồng và niềm tin vào thế giới tâm linh. Qua đó, tác phẩm không chỉ là một công trình nghiên cứu giá trị, mà còn là một bức tranh toàn cảnh về đời sống tinh thần của người Việt xưa.
“Việt Nam Phong Tục” được chia thành ba phần chính, bao gồm phong tục trong gia tộc, phong tục hương đảng và phong tục xã hội, tạo nên một cái nhìn tổng thể về văn hóa truyền thống Việt Nam. Cuốn sách là nguồn tư liệu quý giá cho các nhà nghiên cứu văn hóa, đồng thời là cầu nối giúp độc giả hiện đại hiểu hơn về cội nguồn, góp phần bảo tồn và phát huy bản sắc dân tộc trong dòng chảy không ngừng của thời đại. Đây là một tác phẩm đáng đọc cho bất kỳ ai quan tâm đến văn hóa Việt Nam.
