Cuốn sách “Việt Nam Tây Sơn: Lịch sử Nội chiến 1771-1802” của tác giả Tạ Chí Đại Trường là một nghiên cứu sâu sắc về một giai đoạn đầy biến động trong lịch sử Việt Nam. Tác phẩm tái hiện một cách toàn diện cuộc nổi dậy của nhà Tây Sơn, từ những ngày đầu khởi nghĩa cho đến khi thống nhất đất nước dưới sự lãnh đạo của ba anh em Nguyễn Nhạc, Nguyễn Huệ và Nguyễn Lữ. Bằng việc phân tích chi tiết bối cảnh lịch sử, vai trò của các nhân vật then chốt và diễn biến của các sự kiện then chốt, tác giả đã vẽ nên một bức tranh sống động về cuộc nội chiến kéo dài hơn ba thập kỷ này.
Tác giả Tạ Chí Đại Trường lập luận rằng sự suy yếu của triều đình Lê Trung hưng dưới thời vua Lê Hiển Tông chính là nguyên nhân sâu xa dẫn đến cuộc nội chiến Tây Sơn. Việc triều đình mất kiểm soát đối với các quan lại địa phương, nạn tham nhũng tràn lan, cùng với sự bóc lột hà khắc của tầng lớp thống trị đã đẩy người nông dân vào cảnh cùng cực, tạo nên mảnh đất màu mỡ cho phong trào khởi nghĩa bùng nổ. Gánh nặng thuế má chồng chất, sự bất công xã hội lan tràn đã khiến người dân miền Trung không còn con đường nào khác ngoài việc đứng lên đấu tranh.
Năm 1771, từ vùng đất Tây Sơn (Phú Yên), ba anh em nhà họ Nguyễn đã dấy lên ngọn cờ khởi nghĩa, thách thức ách thống trị của triều đình Lê – Trịnh. Khởi đầu chỉ là một phong trào nông dân với lực lượng còn non yếu, nhưng dưới sự lãnh đạo tài ba của Nguyễn Nhạc và hai người em, nhà Tây Sơn dần trưởng thành và liên tiếp giành được những thắng lợi quân sự vang dội. Chiến thắng tại đồi Dầu Giây (Quảng Nam) năm 1774 trước quân Trịnh do tướng Trần Quý Khoác chỉ huy đã đánh dấu bước ngoặt quan trọng, khẳng định sức mạnh và vị thế của nhà Tây Sơn trên chính trường lúc bấy giờ. Tiếp nối đà thắng lợi, năm 1776, Tây Sơn tiếp tục đánh bại quân Trịnh ở Trấn Ninh, tiến quân ra Thăng Long, buộc vua Lê Hiển Tông phải chạy lên Sơn Tây lánh nạn. Đỉnh cao là năm 1802, dưới sự chỉ huy của Nguyễn Huệ, nhà Tây Sơn đã hoàn thành sứ mệnh thống nhất đất nước, đánh bại cả hai thế lực hùng mạnh là họ Trịnh ở phía Bắc và họ Nguyễn ở phía Nam.
Tuy nhiên, thành quả thống nhất của nhà Tây Sơn ngắn ngủi, chỉ tồn tại được trong khoảng thời gian hai thập kỷ. Năm 1802, Nguyễn Ánh, người đứng đầu nhà Nguyễn, đã tập hợp lực lượng, lật đổ triều Tây Sơn, thiết lập triều Nguyễn. Tác giả phân tích rằng sự sụp đổ của nhà Tây Sơn bắt nguồn từ những mâu thuẫn nội bộ, sự tranh giành quyền lực giữa các phe phái, cùng với sức ép quân sự ngày càng gia tăng từ phía nhà Nguyễn.
“Việt Nam Tây Sơn: Lịch sử Nội chiến 1771-1802” không chỉ đơn thuần là một cuốn sách lịch sử, mà còn là một công trình nghiên cứu có giá trị, cung cấp cái nhìn sâu sắc và toàn diện về một giai đoạn lịch sử quan trọng của Việt Nam. Tác giả Tạ Chí Đại Trường đã thành công trong việc làm sáng tỏ những nguyên nhân sâu xa dẫn đến cuộc nội chiến, phân tích kỹ lưỡng những diễn biến quan trọng cũng như vai trò của các nhân vật then chốt. Cuốn sách là một đóng góp đáng kể cho việc tìm hiểu và nghiên cứu về lịch sử cách mạng Việt Nam thời kỳ Tây Sơn, hứa hẹn mang đến cho độc giả những khám phá thú vị và bổ ích. Mời bạn đọc đón đọc.
