“Vỡ Đê” của Vũ Trọng Phụng là một bức tranh xã hội sống động, khắc họa chân thực và chi tiết cuộc sống dưới ách thống trị của thực dân phong kiến trước năm 1945. Qua 25 chương, chia thành ba phần, tiểu thuyết mở ra một góc nhìn đa chiều và sâu sắc về hiện thực xã hội trên diện rộng, từ thành thị đến nông thôn. Tác phẩm tập trung phơi bày những chính sách áp bức của thực dân, quan lại, đẩy người nông dân vào cảnh cùng cực, đồng thời ca ngợi tinh thần đấu tranh bất khuất của những người cộng sản hoạt động tại báo Lao Động thời kỳ Mặt trận Bình dân. Họ là những chiến sĩ kiên cường, coi nhà tù như trường học, sẵn sàng hy sinh vì lý tưởng cao đẹp, hướng về một xã hội công bằng và tự do.
Vũ Trọng Phụng không chỉ quan sát từ bên ngoài mà còn đi sâu vào nội tâm nhân vật, thấu hiểu và truyền tải những khát vọng, niềm hy vọng, cũng như những giằng xé trong tâm hồn họ. Đoạn trích “Phú uống vội bát nước vối nóng, cầm cái tăm bỏ miệng…” mở ra câu chuyện về cuộc sống khó khăn của gia đình Phú dưới thời nô lệ. Bên cạnh những lo toan cơm áo gạo tiền, Phú còn mang trong mình những trăn trở về con đường phía trước, về tương lai của đất nước. Sự giằng xé giữa khát khao tự do, công lý và tình yêu thương dành cho mẹ già đã tạo nên những diễn biến tâm lý phức tạp, đầy day dứt.
Câu chuyện của Phú còn là câu chuyện về sự hy sinh, quyết tâm và lòng trung hiếu. Phú mang trong mình hoài bão lớn lao, muốn đóng góp sức mình cho sự thay đổi của xã hội. Tuy nhiên, chàng luôn bị giằng xé giữa lý tưởng và trách nhiệm với gia đình. Hình ảnh người mẹ già neo đơn, đặt trọn niềm hy vọng vào Phú càng khiến chàng thêm phần đắn đo, trăn trở. Giữa những băn khoăn ấy, Phú dần tìm thấy niềm tin vào Chính phủ Dân chủ Pháp, hy vọng vào một tương lai tươi sáng hơn cho dân tộc. Sự chuyển biến trong tư tưởng của Phú phản ánh những thay đổi trong xã hội lúc bấy giờ, khi người dân bắt đầu nhìn nhận lại mối quan hệ giữa Việt Nam và Pháp, hướng tới một sự hợp tác công bằng và nhân đạo.
“Vỡ Đê” không chỉ đơn thuần là một câu chuyện về cuộc sống khốn khó dưới ách thống trị, mà còn là một hành trình khám phá nội tâm nhân vật, với những ước mơ, hy vọng và tình yêu thương. Từ những chi tiết đời thường như nuôi gà, trồng rau, cho đến những suy tư về vận mệnh đất nước, tác phẩm mang đến cho người đọc những trải nghiệm sâu sắc, khó quên. Tác giả Vũ Trọng Phụng đã khéo léo đan xen giữa hiện thực khắc nghiệt và những tia hy vọng le lói, tạo nên một tác phẩm văn học vừa đậm chất hiện thực, vừa thấm đẫm tính nhân văn. “Vỡ Đê” xứng đáng là một tác phẩm kinh điển của văn học Việt Nam, một cuốn sách đáng để bạn đọc khám phá và chiêm nghiệm.