“Vô Ngã Vô Ưu – Thiền Quán Về Phật Giáo” của tác giả Ayya Khema là cánh cửa mở ra những tầng sâu sắc của giáo lý nhà Phật, dẫn dắt bạn đọc khám phá hai khái niệm cốt lõi: vô ngã và vô ưu. Cuốn sách đúc kết kinh nghiệm tu tập và giảng dạy dày dặn của tác giả qua nhiều năm, được trình bày một cách hệ thống qua mười chương.
Tác giả bắt đầu bằng việc làm sáng tỏ khái niệm vô ngã, một trong những triết lý nền tảng của Phật giáo. Vô ngã không phải là sự phủ nhận sự tồn tại của cái tôi, mà là sự nhận thức sâu sắc về tính chất vô thường, không cố định của bản ngã. Cái tôi mà chúng ta thường nhận thức được cấu thành từ năm uẩn: sắc, thọ, tưởng, hành và thức. Mỗi uẩn này đều luôn luôn biến đổi, không hề tồn tại một thực thể bất biến nào có thể gọi là “bản ngã” theo nghĩa vĩnh hằng.
Ayya Khema tiếp tục đào sâu vào phân tích chi tiết năm uẩn, giúp người đọc thấu hiểu bản chất của sự tồn tại. Sắc uẩn là phần vật chất của cơ thể, thọ uẩn là những cảm giác, tưởng uẩn là những suy nghĩ, ý niệm, hành uẩn là những hành động của thân, khẩu, ý và cuối cùng, thức uẩn là khả năng nhận thức. Chính sự biến đổi không ngừng của năm uẩn này khẳng định tính vô thường của cái tôi, từ đó dẫn đến sự hiểu biết đúng đắn về vô ngã.
Tiếp nối mạch tư duy, tác giả giải thích về khái niệm vô ưu. Vô ưu không đồng nghĩa với việc không trải nghiệm những cảm xúc tiêu cực như buồn đau hay khổ não. Đó là trạng thái tâm thức không bị ràng buộc, bám chấp vào những cảm xúc ấy. Khi đối diện với những biến cố không mong muốn, chúng ta vẫn cảm nhận được nỗi đau, nhưng không để nó chi phối, dẫn dắt suy nghĩ và hành động. Vô ưu là sự buông bỏ, là sự chấp nhận tính vô thường của vạn vật, từ đó tìm thấy sự an lạc giữa dòng đời biến động.
Ayya Khema sau đó phân tích nguồn gốc của khổ đau theo quan điểm Phật giáo, xuất phát từ ba gốc rễ chính: tham ái, sân hận và si mê. Tham ái là sự khao khát, bám víu vào vật chất, danh vọng và những thứ bên ngoài. Sân hận là những cảm xúc tiêu cực như giận dữ, ghen ghét và thù hận. Cuối cùng, si mê là sự u mê, không nhận thức được bản chất vô thường của vạn vật, dẫn đến sự chấp ngã và tạo nên khổ đau.
Để vượt qua những khổ đau này, tác giả giới thiệu Bát Chánh Đạo, con đường dẫn đến giải thoát. Bát Chánh Đạo bao gồm chính kiến, chính tư duy, chính ngữ, chính nghiệp, chính mạng, chính tinh tấn, chính niệm và chính định. Việc thực hành Bát Chánh Đạo giúp chúng ta loại bỏ tham, sân, si, từ đó thoát khỏi vòng luẩn quẩn của khổ đau và đạt đến sự giải thoát đích thực. “Vô Ngã Vô Ưu – Thiền Quán Về Phật Giáo” là một tác phẩm đáng đọc cho những ai muốn tìm hiểu sâu hơn về Phật giáo và con đường tu tập hướng đến sự an lạc nội tâm. Mời bạn tìm đọc.
