Đầu thế kỷ 19, Việt Nam chìm trong khói lửa chiến tranh phong kiến và sự suy yếu của nhà Tây Sơn. Giữa cơn bão lịch sử ấy, Nguyễn Ánh vươn lên, thống nhất đất nước, lên ngôi hoàng đế lấy hiệu Gia Long, khai sinh triều đại nhà Nguyễn. Để củng cố vương triều non trẻ và đối phó với những tàn dư của phe phái đối địch, Gia Long hiểu rõ tầm quan trọng của việc tìm kiếm sự hỗ trợ từ các cường quốc. Đây chính là bối cảnh lịch sử then chốt mà cuốn sách “Vua Gia Long & người Pháp” của tác giả Thụy Khuê khai thác, phân tích mối quan hệ phức tạp giữa vị vua khai quốc triều Nguyễn và nước Pháp.
Trải dài hơn 500 trang sách, tác giả Thụy Khuê đã tái hiện lại một giai đoạn lịch sử đầy biến động, tập trung vào mối quan hệ Việt – Pháp từ những tiếp xúc ban đầu mang tính thương mại cho đến sự hợp tác chính trị – quân sự đầy toan tính. Từ hiệp ước năm 1787 giữa Chúa Nguyễn Ánh và Armand de La Motte-Picquet, mối quan hệ này đã dần được củng cố và phát triển. Đặc biệt, hiệp ước hữu nghị năm 1802, trao cho Pháp quyền buôn bán tại các cảng Việt Nam và hỗ trợ quân sự, được xem là một bước ngoặt quan trọng. Tuy nhiên, tác giả Thụy Khuê lập luận rằng quyết định hợp tác với Pháp của Gia Long xuất phát từ sự cân nhắc chiến lược về tình hình chính trị và quân sự trong nước cũng như khu vực, nhằm bảo vệ ngai vàng và cân bằng quyền lực với các nước láng giềng như Xiêm La và Trung Hoa, chứ không phải do sự ép buộc hay thao túng của người Pháp.
Cuốn sách không chỉ dừng lại ở việc mô tả các hiệp ước và sự kiện lịch sử, mà còn đi sâu phân tích chính sách đối nội, đối ngoại của vua Gia Long. Từ việc cải cách hành chính, xây dựng bộ máy nhà nước đến việc củng cố quốc phòng, tất cả đều được tác giả Thụy Khuê xem xét dưới lăng kính của một nhà nghiên cứu lịch sử tỉ mỉ và công phu. Đặc biệt, tác giả nhấn mạnh vào thái độ thận trọng và sự kiểm soát chặt chẽ của Gia Long đối với người Pháp, thể hiện qua việc ông không cho phép họ can thiệp vào nội bộ chính trị, văn hóa Việt Nam. Vua Gia Long luôn đề cao văn hóa, lịch sử dân tộc và kiên quyết giữ vững nền độc lập, tự chủ của đất nước.
Tuy nhiên, theo dòng chảy thời gian, ảnh hưởng của người Pháp tại Việt Nam ngày càng gia tăng thông qua hoạt động thương mại, truyền giáo và hỗ trợ quân sự. Sự thâm nhập dần dần vào triều đình Huế và can thiệp vào chính sách đối nội đã đặt nền móng cho sự suy yếu của vương triều về sau. Tác giả Thụy Khuê đã chỉ ra những mầm mống này, góp phần làm rõ hơn bức tranh lịch sử đầy phức tạp của Việt Nam thời kỳ đầu triều Nguyễn.
Dựa trên nhiều nguồn tư liệu lịch sử và văn bản gốc, “Vua Gia Long & người Pháp” mang đến một góc nhìn mới mẻ, thách thức những quan điểm truyền thống coi Gia Long là “vua bán nước”. Tác giả Thụy Khuê đã thành công trong việc khắc họa chân dung một vị vua đầy mưu lược, luôn đặt lợi ích quốc gia lên hàng đầu và nỗ lực duy trì độc lập, tự chủ cho đất nước trong bối cảnh lịch sử đầy thách thức. Cuốn sách hứa hẹn là một công trình nghiên cứu đáng giá cho những ai quan tâm đến lịch sử Việt Nam giai đoạn đầu thế kỷ 19. Mời bạn đọc cùng khám phá!
