“Vua Hàm Nghi” của Phan Trần Chúc không chỉ là một tác phẩm lịch sử, mà còn là hành trình đầy cảm xúc đưa người đọc trở về thời điểm đầy biến động của lịch sử Việt Nam cuối thế kỷ 19. Cuốn sách khắc họa chân dung vị vua trẻ Hàm Nghi – vị vua cuối cùng của triều Nguyễn – từ những ngày thơ ấu cho đến những năm tháng đầy sóng gió của cuộc đời, đồng thời làm sáng tỏ vai trò của ông trong phong trào Cần Vương chống Pháp.
Sinh năm 1871, là con trai thứ ba của vua Dục Đức, ngay từ nhỏ, Hàm Nghi đã nổi bật với trí tuệ thông minh và lòng hiếu học. Lên ngôi năm 12 tuổi (1883), ông phải đối mặt với một triều đình rối ren và một đất nước đang dần rơi vào vòng kìm kẹp của thực dân Pháp. Chỉ hai năm sau khi Hàm Nghi đăng cơ, Hòa ước Giáp Tuất (1885) đã chính thức biến Việt Nam thành xứ bảo hộ, đẩy dân tộc vào một thời kỳ đen tối.
Trước tình thế quốc gia lâm nguy, vua Hàm Nghi đã thể hiện lòng yêu nước và tinh thần bất khuất. Cùng với các trung thần như Tôn Thất Thuyết và Nguyễn Văn Tường, ông bí mật lên kế hoạch khởi nghĩa, quyết tâm giành lại độc lập cho đất nước. Chiếu Cần Vương ra đời năm 1885, kêu gọi toàn dân đứng lên chống Pháp, đã thổi bùng ngọn lửa yêu nước trong lòng người dân Việt. Cuộc khởi nghĩa Bình Định do Tôn Thất Thuyết lãnh đạo chính là tiếng súng đầu tiên hưởng ứng lời kêu gọi của nhà vua.
Mặc dù cuộc khởi nghĩa không thành công do nhiều yếu tố khách quan, vua Hàm Nghi vẫn tiếp tục chiến đấu trong rừng sâu cho đến khi bị bắt và bị đày sang đảo Réunion, châu Phi. Ông sống cuộc đời lưu vong cho đến khi qua đời vào năm 1943, xa quê hương nhưng chưa bao giờ từ bỏ hy vọng về một nước Việt Nam độc lập.
Tác giả Phan Trần Chúc đã khéo léo tái hiện lại bối cảnh lịch sử đầy biến động, khắc họa rõ nét hình ảnh một vị vua trẻ tuổi nhưng đầy bản lĩnh, dám đứng lên chống lại cường quyền, bảo vệ đất nước. Dù thất bại, nhưng hành động và ý chí kiên cường của vua Hàm Nghi cùng chiếu Cần Vương đã trở thành biểu tượng bất diệt của tinh thần yêu nước, khơi nguồn cảm hứng cho các phong trào đấu tranh giành độc lập sau này. “Vua Hàm Nghi” của Phan Trần Chúc xứng đáng là một tác phẩm đáng đọc, giúp chúng ta hiểu rõ hơn về một giai đoạn lịch sử quan trọng của dân tộc và trân trọng hơn những hy sinh của các bậc tiền nhân vì độc lập, tự do của Tổ quốc.
