“X.30 Phá Lưới” là một trong những tác phẩm tiêu biểu nhất của nhà văn Đặng Thanh, một cây bút nổi tiếng trên văn đàn Việt Nam thập niên 70-80 với thể loại tiểu thuyết tình báo, phản gián. Mặc dù được viết ở miền Bắc trước năm 1975, tác phẩm chỉ chính thức ra mắt bạn đọc trên báo Sài Gòn Giải Phóng sau giải phóng, rồi sau đó được in thành sách khi tác giả đang công tác tại Tòa án Nhân dân TP. HCM.
Ra đời trong bối cảnh đất nước vừa bước ra khỏi chiến tranh, thế giới vẫn còn chia làm hai phe Xã hội Chủ nghĩa và Tư bản Chủ nghĩa với sự dẫn đầu của Liên Xô và Mỹ, “X.30 Phá Lưới” nhanh chóng gây tiếng vang lớn trên văn đàn. Thời điểm đó, các tác phẩm văn học, đặc biệt là truyện tình báo, phản gián còn khá khan hiếm, khiến sự xuất hiện của cuốn tiểu thuyết này càng trở nên đặc biệt. Tác phẩm sau đó được dịch ra nhiều thứ tiếng và xuất bản ở nhiều quốc gia trên thế giới như Nga, Bulgaria, Nhật Bản, Mỹ… Sự nổi tiếng này đã đem đến cho tác giả cả vinh quang lẫn những rắc rối pháp lý.
Câu chuyện thú vị xoay quanh việc xuất bản “X.30 Phá Lưới” tại Nhật Bản đã dẫn đến một vụ kiện tác quyền. Một người quen của nhà văn Đặng Thanh đã đòi quyền tác giả và nhuận bút. Tuy nhiên, tại tòa, người này không đưa ra được bất kỳ bằng chứng nào chứng minh mình là tác giả. Ngược lại, Đặng Thanh đã trình bày nhiều bằng chứng xác thực, khẳng định quyền sở hữu trí tuệ của mình. Tòa án cuối cùng đã kết luận Đặng Thanh là tác giả chính thức, lập luận rằng chỉ những người có kinh nghiệm và kiến thức chuyên sâu về tình báo mới có thể viết được một tác phẩm như “X.30 Phá Lưới”, trong khi nguyên đơn chỉ là một giáo viên dạy Văn. Dù vậy, tòa cũng yêu cầu Đặng Thanh viết lời cảm ơn người thầy giáo kia.
“X.30 Phá Lưới” kể về nhà tình báo Phan Thúc Định, với những tình tiết ly kỳ, hấp dẫn xoay quanh hành trình xâm nhập vào cơ quan đầu não của chính quyền Ngô Đình Diệm. Câu chuyện bắt đầu từ việc Ngô Đình Diệm bị bắt tại Quảng Ngãi năm 1945 và được Chủ tịch Hồ Chí Minh khoan hồng tha chết. Tuy nhiên, Diệm đã phản bội lại lòng tin tưởng của Cách mạng, cấu kết với Pháp và sau này là Mỹ để thực hiện tham vọng chính trị của mình. Chính trong bối cảnh lịch sử đầy biến động này, nhân vật Phan Thúc Định đã xuất hiện, đảm nhận những nhiệm vụ đầy nguy hiểm và cam go.
Qua nhiều thập kỷ, “X.30 Phá Lưới” vẫn tiếp tục được tái bản và chinh phục hàng triệu độc giả. Tác phẩm không chỉ mang đến những giây phút giải trí lôi cuốn mà còn giúp người đọc hiểu thêm về lịch sử, trí tuệ của dân tộc Việt Nam, khơi dậy niềm tự hào về những con người đã âm thầm cống hiến cho Tổ quốc. “X.30 Phá Lưới” xứng đáng là một tác phẩm kinh điển của văn học Việt Nam.
