“Ý Chí Sắt Đá” của Nguyễn Hiến Lê không chỉ đơn thuần là một tuyển tập du ký, mà còn là hành trình khám phá ý chí kiên cường và tinh thần phiêu lưu của những nhân vật lịch sử lẫy lừng. Từ cuộc hành hương tìm đạo của Huyền Trang đến Ấn Độ, nơi ông đắm mình trong triết lý Phật giáo và văn hóa huyền bí, đến những chuyến hải hành đầy mạo hiểm của Marco Polo và Magellan mở ra những chân trời mới cho thế giới, cuốn sách vẽ nên một bức tranh đa sắc về khát vọng chinh phục và khám phá của con người. Qua ngòi bút sắc sảo của Nguyễn Hiến Lê, người đọc được đồng hành cùng những nhân vật kiệt xuất như ông bà Lafayette, những người đã cống hiến cuộc đời cho lý tưởng tự do và công lý, hay Thomas Edward Lawrence, “Lawrence xứ Ả Rập”, với những chiến công hiển hách trên sa mạc mênh mông.
Hành trình của Huyền Trang không chỉ là cuộc du học thông thường mà còn là sự trải nghiệm tâm linh sâu sắc. Việc gặp gỡ các pháp sư, tranh luận với các tu sĩ uyên bác đã tôi luyện tư duy và làm phong phú thêm kiến thức của ông về Phật giáo, triết học và tâm lý học. Những quan sát tinh tế của Huyền Trang về văn hóa và xã hội Ấn Độ thời bấy giờ đã tạo nên một kho tàng tư liệu quý giá, mang đến cho người đọc cái nhìn chân thực và sống động về một đất nước huyền bí.
Không chỉ dừng lại ở những chuyến phiêu lưu địa lý, “Ý Chí Sắt Đá” còn là cuộc hành trình khám phá chiều sâu tâm hồn con người. Qua từng câu chuyện, Nguyễn Hiến Lê khéo léo lồng ghép những suy ngẫm sâu sắc về cuộc sống, về ý chí, nghị lực và khát vọng vươn lên của con người. Tác phẩm không chỉ mang giá trị lịch sử mà còn chứa đựng những bài học nhân văn sâu sắc, lay động trái tim người đọc.
Nguyễn Hiến Lê, một trong những cây đại thụ của nền văn học Việt Nam, với sự nghiệp đồ sộ trải dài trên nhiều lĩnh vực từ văn học, triết học, lịch sử đến giáo dục, đã để lại dấu ấn sâu đậm trong lòng độc giả. “Ý Chí Sắt Đá” là một minh chứng cho sự uyên bác và tài năng của ông, đồng thời cũng là cơ hội để độc giả hiểu rõ hơn về tầm vóc của một nhà văn lớn. Tuy nhiên, bên cạnh những đóng góp to lớn cho văn học nước nhà, cũng có một số ý kiến trái chiều về việc trích dẫn nguồn tài liệu và góc nhìn lịch sử trong một số tác phẩm của ông. Dù vậy, “Ý Chí Sắt Đá” vẫn là một tác phẩm đáng đọc, xứng đáng là một phần trong kho tàng văn học Việt Nam. Cuốn sách bao gồm các bài viết về Huyền Trang, Marco Polo, Magellan, ông bà Lafayette và Thomas Edward Lawrence.
